Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн Тэргүүн Үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой зохих баримт бичиг, заалтуудыг үндэслэн үүсэж бий болсон байдлыг шуурхай зохицуулж, чиглүүлэх зорилгоор ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл шилжүүлэх, шинээр олгохыг түр зогсоох үүргийг өмнө нь өгсөн билээ.
Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж өнөөдөр энэ асуудалтай холбогдуулж, УИХ, Засгийн газрын болон холбогдох зарим албаны хүмүүсийг дуудаж уулзан өгч буй үүргээ тодруулж тайлбарлав.
Ерөнхийлөгч хэлэхдээ: Үндэсний Аюулгүй байдлын үзэл баримтлал, ҮАБайдлын, ҮАБЗөвлөлийн тухай хууль гэж бий. Нууцын зэрэглэлтэй бусад баримт бичгүүд ч байдаг. Эдгээрт ҮАБЗөвлөлийн Тэргүүний хийх ёстой зарим ажлууд, тодорхой чиг үүрэг бий. Би нэг ийм ажил, чиг үүрэгтэй холбогдуулж та нарыг цуглуулсан юм. Ингээд сүүлийн жилүүдэд санаа зовоосоор ирсэн нэг асуудлыг цэгцлэх талаар тодорхой үүргийг өгөх гэсэн юм.
Улс орны аюулгүй байдал, эдийн засгийн тэнцвэртэй хөгжил, байгалийн баялгийн ашиглалт хамгаалалтын асуудал миний анхааралд байгаа. Үүнтэй холбоотой тодорхой үүргийг холбогдох байгууллага, албан тушаалтнуудад өгч байна. Энэ бол ашигт малтмалын лиценз, тусгай зөвшөөрөлтэй холбоотой юм. Хүмүүстэй уулзаж, санал бодлыг нь сонсож хөдөө орон нутагт ажиллаж байхад энэ тухай ярихгүй сум орон нутаг, хэлэхгүй иргэн гэж бараг алга. Иргэд газрын баялагтаа, өмчиндөө эзэн байх эрх нь зөрчигдөж байгаа тухай сүүлийн 5 жил ярьж байгаа боловч юу ч өөрчлөгдсөнгүй, зөрчил хэвээр үргэлжилсээр байна. Лиценз тойрсон асуудал зөрчил биш улам бүр зохион байгуулалттай гэмт хэргийн шинжтэй болж хувирлаа.
Мөн Үндэсний аюулгүй байдалд ч хохирол учруулж болох зарим шинжүүд байна. Энэ тухай манай аюулгүй байдлын үзэл баримтлал, холбогдох хууль, баримт бичгүүдэд тодорхой заалтууд ч бий. Ийм ноцтой байдал үүсээд ужгирч байгаа талаар иргэд, зарим албаны хүмүүс ч хэлж байгаа. Зөвхөн нэг жишээ хэлье. Хайгуулын зөвшөөрөлтэй иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн бараг тал хувь нь хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлдэггүй, жил бүр гаргаж өгөх ёстой тайлангаа ч ирүүлдэггүй байна. Энэ хүмүүс ашигт малтмал хайж олох үндсэн үүргээ хэрэгжүүлэх биш өөрт олдсон тусгай зөвшөөрлөөрөө дамжуулан улс орны баялгийг ямар ч хяналт бодлогогүйгээр гадаад дотоод нийлсэн хэсэг бүлгийн хөрөнгөжих хэрэгсэл болгож байна. Тэнд авлига, хээл хахуулийн тодорхой хэрэг ч үйлдэгдэж байж болзошгүй. Энэ оны 4 дүгээр сарын 2-ны байдлаар асуудал хариуцсан газрын гаргаж өгснөөр ашигт малтмалын 4706 тусгай зөвшөөрөл, үүнээс хайгуулынх 3610, ашиглалтынх 1096 байна. Эдгээрийн ихэнх нь хууль зөрчсөн байдалд байна.
Энэ замбараагүй байдлаас болж Монголын ард түмний өмч бусдын гарт орж, улмаар улс орны бодлогод нөлөөлөх шахалт үзүүлэх гэсэн хандлагууд ч ажиглагдаж байна. Ийм зүйлийг таслан зогсоох хуулиар хүлээсэн үүрэг төрийн тодорхой байгууллага, албан тушаалтнуудад бий. Ажлаа хийх ёстой шүү. Энэ чиглэлд үзэл баримтлал, бусад эрх зүй, дүрэм журмаар зохицуулагдсан ажлууд ч бий. Ер нь манай төрийн удаан, нийтлэг эрх ашгаа умартсан, орооцолдсон байдлаас болж зарим шуурхай шийдэх асуудал шийдэгдэхгүй ужгирсаар байна. Тэгээд “орсон борооны хойноос цув нөмрөв гэгчээр” нэгэнт ингэсэн бол яахав гэж бусдын зүй бус шахалт дарамтад орох болдог. Ийм байж болохгүй.
Эдгээр учир шалтгаануудын улмаас ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлийг шилжүүлэх, шинээр олгох болон буцааж өгсөн, авсныгаа дахин олгох асуудлыг энэ оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 17:00 цагаас эхлэн түр зогсоох нь зүйтэй гэсэн үүргийг зохих газарт нь би холбогдох байгууллагаар дамжуулж өгсөн. Тэр жилийн 20 дугаар тогтоол гэдэг шиг юм үүсэж зарим хүн амжих гээд хохирох бий гэдгийг бодолцсон хэрэг. Ийм зүйлийг зарлаж, удааж байгаад хийдэггүй байх.
Та бүхэн энэ үүргийг хэрхэн биелүүлж байгаа тухайгаа ирэх 5 дугаар сард багтаан ҮАБЗ-д мэдээлж, мөн Иргэний танхимаар дамжуулан ирэх 6 дугаар сард нийт ард иргэдэд зориулан нээлттэй мэдээлэл хийх хэрэгтэй.
Миний бодлоор ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлийн тухай тусдаа хууль шинээр батлагдаж, хэрэгжиж эхэлтэл энэ үүргийг хэрэгжүүлэх нь зүйтэй гэсэн бодол байна. Засгийн газар өгсөн үүргийг яаж хэрэгжүүлж, асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэж байгаагаа илтгээрэй. Тусгай зөвшөөрөлтэй холбоотой хуулийн төслийг яаралтай боловсруулж, олон нийтээр хэлэлцүүлэх нь зүйтэй. Бүгдээрээ энэ талаар мэдээлэл авч хэлэлцэж ярилцах цаг болсон. Тэгээд хоорондоо ярилцъя гэв.
Ерөнхийлөгч ийм үүргийг холбогдох хүмүүст өгч байгаа талаараа ҮАБЗөвлөлийн гишүүд болох УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл, Ерөнхий сайд С.Батболд нартай ярилцсан аж. Мөн Ерөнхийлөгчийн дээрхи үүргийн хэрэгжилтэд ҮАБЗөвлөлийн ажлын алба, олон нийт, холбогдох байгууллагууд хяналт тавих юм байна.
