Жил бүрийн өвлийн тэргүүн сарын шинийн 1-нд Их эзэн Чингис хааны мэндэлсэн өдрийг “Монгол бахархлын өдөр” болгон тэмдэглэж байхаар УИХ-аас 2012 онд хуульчилсан билээ. Энэ удаа 11 дүгээр сарын 23-ны ням гаригт “Монгол бахархлын өдөр” тохиох гэж байна. Уг өдөр ёслол, хүндэтгэлийн олон арга хэмжээ зохион байгуулдгийн нэг нь төрийн тэргүүн зэргийн шагнал болох Чингис хааны одон гардуулах үйл ажиллагаа юм. “Монгол бахархлын өдөр”-өөр төрийн тэргүүн зэргийн шагнал-Чингис хааны одон гардан авах хүндтэй эрхмийн нэрийг зарлах хэвлэлийн бага хурал өнөөдөр Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Иргэний танхимд боллоо.
Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга П.Цагаан сэтгүүлчдэд хандаж хэлэхдээ “Та бүхэнд сайхан мэдээ хүргэх гэж байгаадаа баяртай байна. Жил бүр Чингис хааны мэндэлсэн өдөр Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар Төрийн дээд шагнал-тэргүүн зэргийн одонгоор нэг хүнийг шагнадаг хуультай. Тухайн жилд Чингис хааны одон гардан авах эрхмийн нэрийг шагнал гардуулахаас 10 хоногийн өмнө олон нийтэд зарладаг журамтай. Энэ жил уг шагналд төр, нийгэм, соёл, урлаг, шинжлэх ухааны салбараас олон хүний нэр дэвшүүлснийг судалсан.
Ингээд Тулгар төр байгуулагдсаны 2223 жил, Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 852 жил, “Монгол бахархлын өдөр”-ийг тохиолдуулан алдар нэрээ дэлхийд дуурсгасан Монголын ХХ зууны гарамгай эрдэмтэн Хавтгайн Намсрайг шагнахаар болсныг та бүхэнд дуулгая.
Академич Хавтгайн Намсрай 1943 онд Завхан аймгийн Цагаанхайрхан суманд төрсөн. Москвагийн их сургуулийг 1968 онд дүүргэсэн. Сургуулиа төгссөнөөс хойш математикийн салбарт тасралтгүй 46 жил ажиллаж байгаа эрдэмтэн хүн. Ажлын үр дүнг нь товч хэлбэл Физикийн салбарт Ертөнцийн бүтцийг бүрдүүлэгч эгэл урт бүхий цэгэн бус онолыг боловсруулан квант физикийн онолд шинэ чиглэл гаргаж, дэлхийн физикчдийн дунд нэрд гарсан "Намсрайн онол", "Намсрайн дөхөлт" гэсэн онол, арга зүйн шинэ шийдэл, томьёоллыг бий болгосон. Математикийн салбарт Интеграл, дифференциал тоололд шинэ чиглэл гаргаж, интегралыг бодох оновчтой шийдэл, түгээмэл томьёонуудыг боловсруулсан байна.
Академич Х.Намсрай эрдэм шинжилгээ, судалгаа, танин мэдэхүйн 120 гаруй бүтээл туурвиж дэлхийн олон оронд хэвлүүлжээ. Мөн олон зуун залуу эрдэмтэн, оюутан залуусыг сурган хүмүүжүүлэхэд их хувь нэмэр оруулсан эгэлгүй багш хүн юм. Чингис хааны одонгоор анх удаа шинжлэх ухааны салбарт дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн эрдэмтэн хүн шагнагдах гэж байна.
Тэрээр 1997 онд Монгол Улсын Төрийн соёрхол, 2009 онд Монгол Улсын Шинжлэх ухааны Гавьяат зүтгэлтэн цол, 2012 онд Монгол Улсын Засгийн газрын шилдэг бүтээлийн шагнал хүртсэн байна. Х.Намсрай эрдэм шинжилгээ, судалгааны гарамгай бүтээл туурвиж, Монгол Улсын нэрийг дэлхий дахинаа дуурсган улс үндэстнийхээ өмнө бахархам гавьяа байгуулсан их эрдэмтэн учраас Монгол Улсын Ерөнхийлөгч зарлиг гаргаж Чингис хааны одонгоор шагнахаар болсныг та бүхэнд хүргэж байна. Энэ нь шинжлэх ухаанд амьдралаа зориулсан олон хүнд урам хайрласан шагнал болно.
Чингис хааны одон гардуулах ёслол Их эзэн Чингис хааны мэндэлсэн өдөр буюу 11 дүгээр сарын 23-ны билигт сайн өдрийн морин цагт Төрийн ордны Есөн хөлт цагаан тугт Ёслол хүндэтгэлийн танхимд болно. Энэ арга хэмжээг орон даяар шууд дамжуулна” гэлээ.
Академич Х.Намсрайн шинэхэн туурвисан ном өнгөрсөн 10 дугаар сард АНУ-д хэвлэгдсэн нь өнөөдөр шуудангаар ирж давхар баяртай үйл явдал тохиожээ. Ийнхүү энэ жилийн төрийн тэргүүн зэргийн шагналыг шинжлэх ухааны салбарт Монголынхоо нэрийг дэлхийд гаргаж яваа нэртэй эрдэмтэн хүртэхээр боллоо.
Мэдээний дүрсийг доорх хаягаар татаж авна уу
https://www.youtube.com/watch?v=wiaYLQVmoJY&feature=youtu.be
