Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 850 жилийн ойд зориулсан Хүндэтгэлийн хуралд П.Очирбатын хэлсэн үг
Монгол Улсын эрхэм хүндэт Ерөнхийлөгчөө,
Улсын Их Хурлын дарга, Ерөнхий сайдаа,
Их Хурлын болон Засгийн газрын гишүүдээ,
Эрхэмсэг хатагтай ноёдоо,
Эзэн богд Чингис хаан Тэмүжиний мэндэлсний 850 жилийн ойг тохиолдуулан Та бүхэнд баяр хүргэж чин сэтгэлийн мэндчилгээ дэвшүүлье.
“Эцгээс үүдэн Эхээс төрсөн Эгэл бус золд Үүрд баясагтун” хэмээсэн Чингис хааныхаа сургаалийг дээдлэн дагаж Хааныхаа мэндэлсэн өдрийг “Монгол бахархалын өдөр” болгож бүх нийтээр ёслон тэмдэглэх болсонд Монгол Улсын иргэн хүний хувьд би гүнээ талархаж байна.
Их Монгол Улсын эзэн хааны нэртэй “Чингис хаан” одонгийн дээжийг хүртсэндээ би их баярлаж явдаг. Чингис хааныг төрүүлсэн Монгол түмнээрээ би бахархаж байна.
Биднийг ийм сайхан эх орны эзэн болгож өгсөн Их хаанаараа бахархаж байна. Ноёд, хатагтай нараа, Монголчууд Ардчилсан Үндсэн Хуулиа бүх ард түмнээрээ хэлэлцүүлэн байж батласан 1992 онд Чингис хааныхаа мэндэлсний 830 жилийн ойг анх удаа төрийн түвшинд бүх нийтээрээ тэмдэглэсэн билээ. Миний бие тухайн үед Монгол Улсын Ерөнхийлөгч байсны хувьд Чингис хааныхаа мэндэлсний 830 жилийн ойд илтгэл тавьж байлаа.
Хааныхаа ойг ингэж их баяр болгон тэмдэглэхдээ Чингис хааныхаа байгуулсан мөнхийн гавьяаг бишрэн дээдлэхийн зэрэгцээ Үндэсний эрх ашгаа эрхэмлэн, төр ёсны уламжлалаа сэргээн мандуулах Тэнгэрийн Цаг ирсэнтэй холбож байлаа.
Чингис хаан зөвхөн Монгол Улсын хаан төдий бус Чингис хааныг Дэлхийн хаан гэдгийг Дэлхийн улс орнууд улам бүр хүлээн зөвшөөрч хөшөө дурсгалыг нь сүндэрлүүлж, төрийг жолоодох ухааныг нь даяаршуулан түгээж, үйл ажиллагааныхаа үндэс болгон мөрдөж байгаад бидний Монголчууд омогшин бахархаж байна. Чингис хааны алдар хүндийн географ өргөжин тэлэхийн хирээр Чингис хааны үр сад Монголчуудын нэр төр тэнгэрт хадаж байна. Энэ бол бидний бахархал мөн. Манай хааныг Дэлхийн хаан гэж хаа сайгүй хүлээн зөвшөөрөөд байхад бид харамлах хэрэггүй, хамтдаа алдаршуулбал зохих юм.
НҮБ-ийн Ерөнхий Ассамблейн чуулганаас уриалга гаргаж “Монгол Улсын тулгар төр байгуулагдсны 800 жилийн ойг тэмдэглэхэд гишүүн улсууд, НҮБ, түүний системийн төрөлжсөн болон бусад байгууллага, мөн холбогдох Засгийн газар хоорондын болон төрийн бус байгууллагууд, бүс нутгийн байгууллага, сангууд, эрдэм шинжилгээний байгууллагууд судлаачдыг идэвхитэй оролцохыг уриалж байна” гэжээ.
Уг шийдвэрийг Турк Улсын Ерөнхий сайд Режеп Таип Эрдоган дүгнэж хэлэхдээ: “НҮБ-ийн ЕА-н 60 дугаар чуулганаар “Монгол Төрийн 800 жилийн ойн тухай” тогтоолыг баталсан нь Монголын ард түмнээс хүн төрөлхтний түүхийн санд оруулсан онцгой хувь нэмэрийг дэлхий дахинаа нотлосон явдал болсон” гэж үнэлсэн байна.
Оросын гүн ухаантан Николай Сергеевич Трубецкий Чингисийн өвийг тодорхойлохдоо: “Бидний зорилго бол Орос Улс Европын соёл иргэншлийн гажуудуулсан тусгал байхаа болих... Орос дахиад өөрөө өөрөөрөө буюу Орос-Евроази болох Чингисийн аугаа их өвийг ухамсартай залгамжлагч, эзэмшигч болох тийм цоо шинэ соёлыг бий болгох явдал юм” гэсэн байна. (N.S.Trubetzkoy. The Legacy of Genghis khan Cross Currents-1990 N9 P68)
Вашингтон пост сонин, Тайм сэтгүүл Чингис Хааныг “Мянганы сод хүн”-ээр тодруулан зарласан өгүүлэлдээ: “XIII, XIV зууны Монголын эзэнт гүрний нээлттэй бодлого, хурд, эрч хүч, дэг журам, мэдээлэл харилцааны шуурхай тогтолцоо, итгэлцлийг чухалчилдаг үзэл нь өнөөгийн хөгжингүй орнууд ялангуяа Америкийн бодит байдалд тусгалаа олж байна” гэж онцлон тэмдэглэсэн бий. (Д.Цахилгаан. Батхаан УБ.2003)
Итали Улсын Ерөнхийлөгч Жоржо Наполитано-гийн бичсэн бас нэгэн том дүгнэлт байна. Тэрээр:
“...1206 онд Монголд эхэлсэн түүх, өнөөдөр даяарчлал хийгээд энхийн хамтын ажиллагаа, улс орнуудын болон соёлын харилцан хамаарлын тугийн дор улс түмнийг дахин нэгтгэж байна” гэжээ.
Эрхэм нөхөд өө!
Чингис хааны хэрэгжүүлж байсан төрийн бодлогыг Монголын Нууц Товчооны зүйл бүрээс олж болно.
Чингис хаан Олон Монгол аймгийн нэгдсэн төр улсыг байгуулах, хөрш зэргэлдээгийн улс оронтой эн тэгш зэрэгцэн оршиж, тэдэнтэй худалдаа хийх , олон шашныг ялгаварлан гадуурхахгүй, хүлцэнгүй хандаж, улсын болон шашин хоорондын зөрчлийг элчээр зохицуулах, энэ шудрага саналыг хүлээж авахгүй, хорлонтойгоор эсэргүүцвэл зэвсгийн хүчээр шийдвэрлэж, тулган хүлээлгэх; улсын дотоод эв нэгдлийг эрхэмлэх; төрийн хэрэгт язгуур угсааг дагнан харгалзахгүй оюун билэг, эрдэм чадалтай хүнийг аль болох дотнолон хэрэглэх тийм хүмүүсийг эрдэнэ, хөрөнгө мөнгө, өглөг, соёрхол, алдар цол, эрх мэдэл тэргүүтнээр урамшуулах зэрэг бодлого баримталдаг байжээ. Энэ бүхэн нууц товчоонд тэмдэглэгдсэн бий.
Эзэн хааныхаа гавъяаг, эзэнт төрийнхөө бодлогыг нууц товцоондоо тоочин хадгалсан учир Монголын нууц товчоог төрийн хар хайрцагны бодлогын нэгэн төрөл зүйл хэмээн үзэж гүн утга санааг нь судлан тайлж сүсэглэн дагах нь өнөөгийн бидний үүрэг мэт санагдана.
Эзэн хааныхаа үндэслэн байгуулсан Хархорум хотоо Ардчилсан Монгол Улсын шинэ нийслэл “Чингис хаан хот” хэмээн нэрлэж барьж байгуулах ажлыг зураг төсөвөөс нь эхлэж орчин үеийн хот байгуулалтын шинэ хандлагаар эхлүүлэх шийдвэрийг энэ 2012 онд багтаан гаргахыг санал болгож байна.
Их хааныхаа сүр сүлдэнд залбирч мөргөе!
2012 оны 11 дүгээр сарын 14
Төрийн Ордон Улаанбаатар хот
Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 850 жилийн ойд зориулсан Хүндэтгэлийн хуралд П.Очирбатын хэлсэн үг
