Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Эх дэлхийн манлайлагч боллоо
НҮБ-ын Байгаль Орчны Хөтөлбөрөөс саяхан 2012 оны Эх дэлхийн манлайлагч зургаан хүнийг тодруулсан. Эдгээр хүндтэй хүмүүсийн дунд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдорж багтсан билээ. Байгаль орчноо хамгаалах үйлсэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан, энэ тал дээр бусдыг уриалан дуудаж, манлайлсан хүмүүст энэхүү цолыг олгодог уламжлалтай энэхүү шагналыг Монголын Ерөнхийлөгчөөс гадна Бразилийн банкир Фабио Барбоса, Арабын Нэгдсэн Эмират улсын Султан Ахмед Аль Жаберь, Швейцарийн нисгэгч Бертранд Пиккард, Нидерландын эрдэмтэн Сандер Ван Дер Лийу, Кенийн байгаль хамгаалахын төлөө тэмцэгч Самсон Парашина нарын хөдөлмөр зүтгэлийг НҮБ үнэлэн Эх дэлхийн манлайлагчдаар тодруулсан байна.
Эх дэлхийн манлайлагчийг тодруулах арга хэмжээ Бразилийн Рио Де Жанейро хотноо болсон бөгөөд НҮБ-ын Байгаль Орчны Хөтөлбөрийн тэргүүн Аким Штайнер, НҮБ-ын Байгаль Орчны Хөтөлбөрийн Сайн санааны элч төлөөлөгч Жизель Бундхен, Бразилийн Байгаль орчны сайд Изабелла Тейксера болон Рио+20-ийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ша Зуканг нар оролцлоо. Энэхүү арга хэмжээг дэлхийд нэр хүндтэй LG Electronics компани ивээн тэтгэжээ.
Аким Штайнер “Эх дэлхийн манлайлагчид нь байгаль дэлхийгээ хайрлаж, эко системийг хамгаалах тал дээр олон ажил санаачлан, “ногоон” бодлого хэрэгжүүлж чадсан хүмүүс юм. Эдгээр хүндтэй хүмүүс байгаль дэлхийгээ хамгаалах үйл ажиллагаагаа цаашид үргэлжлүүлж, бусдыг уриалан дуудсаар байх болно гэдэгт бид бүрэн итгэлтэй байна” гэжээ.
Эх дэлхийн манлайлагчдад дараах өргөмжлөлийг олгожээ:
- Бодлогын манлайлагч: Ерөнхийлөгч Ц. Элбэгдорж. Түүний байгаль орчны асуудлыг төрийн бодлогынхоо нэн тэргүүнд тавих амлалтаа биелүүлснийг нь үнэлжээ.
- Бизнес эрхлэгчийн зөн: Фабио Барбоса, Султан Ахмед Аль Жабер. Сэргээгдэх эрчм хүч, “ногоон” технологийн салбар дахь тэдний хөдөлмөрийг үнэлжээ.
- Үйл ажиллагаа, урам зориг: Бертранд Пиккард. Сэргээгдэх эрчим хүчээр ажиллах тээврийн хэрэгслийг үйлчилгээнд нэвтрүүлэхэд олон нийтийг уриалан дуудсаныг нь үнэлжээ.
- Шинжлэх ухаан, инноваци: Сандер Ван Дер Лийу. Уур амьсгалын удаан хугацааны өөрчлөлтийг хүмүүс хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа талаарх түүхэн судалгааг нь үнэлжээ.
- Тусгай төрөл – Шинэ санаачлага: Самсон Парашина. Кенийн Цаво Амбоселийн орчмын экосистемийг хадгалж үлдэхэд чиглэгдсэн хүчин чармайлтыг нь үнэлжээ.
“Ногоон” бодлогыг санаачилж, залуу хойч үедээ эх дэлхийгээ хайрлах хүмүүжил төлөвшүүлж буй Ц. Элбэгдорж, “Энэ бол зөвхөн миний хувьд төдийгүй манай ард түмний хувьд нэр төрийн хэрэг юм. Хэзээ нэгэн цагт би төрийн тэргүүнийхээ албан тушаалаа хүлээлгэж өгөх нь тодорхой. Тэр үед би Эх дэлхийн манлайлагчийнхаа ажил үүргийг үргэлжлүүлэн гүйцэтгэсээр байх болно” хэмээжээ.
НҮБ-аас Эх дэлхийн манлайлагчид шагналыг 2005 онд санаачилж, байгаль орчноо хамгаалах үйлсэд гавьяа байгуулсан хүмүүс, байгууллагуудыг урамшуулж эхэлсэн. Үүнээс хойш 51 хүн Эх дэлхийн манлайлагчаар тодорсон юм.
Эх дэлхийн манлайлагчдын шагналыг өмнө нь дэлхийд алдартай, нөлөө бүхий хүмүүс хүртэж байжээ. Тэдний дундаас АНУ-ын дэд Ерөнхийлөгч асан, Нобелийн шагналт Альберт Гор, Мексикийн Ерөнхийлөгч Филип Калдерон, Хятадын нэрт жүжигчин Жоу Хун, алдарт дуучин Анжелика Кидио нарыг дурдаж болно.
Хэлсэн үг
Бразилийн иргэн Фабио Барбоса “Би энэхүү нэр хүндтэй шагналыг авсандаа сэтгэл хангалуун байна. Энэ нь зөвхөн намайг шагнаж буй хэрэг биш юм. Намайг дэмжиж тусалж байсан хүмүүс, миний хамтрагчид болон байгаль дэлхийгээ гэсэн сэтгэлтэй бүх хүмүүст энэ шагнал урам хайрлаж байгаа гэжээ.
Сандер Ван Дер Лийу “Эх дэлхийн манлайлагчдын шагнал миний хувьд их үнэ цэнэтэй, чухал утга учиртай. Би энэ нэр хүндтэй шагналаас цаашид улам илүү урам зоригтой ажиллах эрч хүч авахын зэрэгцээ өөрийн үйл хэргээ хойч үедээ уламжилж үлдээх чин эрмэлзэл надад төрж байна” гэжээ.
Бертранд Пиккард “Өнөөгийн 21-р зуунд эрэл хайгуул хийх гэдэг нь зөвхөн шинэ газар нутгийг нээх гэдэг ойлголтоор хязгаарлагдахгүй байна. Байгаль дэлхийд ээлтэй шинэ техник технологи санаачлах, боловсруулах зэрэг маш олон ажлыг энд дурдаж болно” хэмээв.
Самсон Парашин “Энэхүү шагнал нь миний хувьд юутай ч зүйрлэхийн аргагүй агуу зүйл юм. Энэ шагнал надад урам зориг оруулж, хийж бүтээсэн ажлаараа бахархах сэтгэл төрүүлж байна. Бид цаашид “ногоон” үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэн тэлж, улам олон “ногоон” ажлын байр үүсгэх болно” гэжээ.
Султан Ахмед Аль Жабер “Арабын Нэгдсэн Эмират улсад байгаль орчноо хамгаалах ажил улсын хэмжээнд өрнөхөд Шейх Заед Бин Султан Аль Нахяан чухал үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Тэрээр байгаль дэлхийгээ хайрлаж, хойч үедээ үлдээхийн утга учрыг ухааруулж чадсан ч өөрөө хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлсэн билээ. Өнөөдөр Арабын Нэгдсэн Эмиратын төрийн бодлогын цөм нь эдийн засгийн тогтвортой хөгжлийг дэмжихээс гадна байгаль орчноо хамгаалах юм. Би Эх дэлхийн манлайлагчдын шагналыг авснаар хамт олныхоо итгэл найдварыг бататгаж, талийгаач Шейх Заедын хүсэл мөрөөдлийг биелүүлж чадсан гэж үзэж байна”.
Эх дэлхийн манлайлагчид-2012 товч танилцуулга:
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж
Коммунист дэглэм нуран унаж, ардчилал тогтох 1990-ээд оны үед ардчилсан хөдөлгөөнийг тэргүүлэгчдийн дунд Ц.Элбэгдорж байсан. Тэрбээр төрийн төргүүний албан тушаалд 2009 онд сонгогдсоноос хойш байгаль орчноо хамгаалах ажлыг нэн тэргүүний бодлогоо болгосон. Нийслэл Улаанбаатар хотод хүн амын хэт төвлөрөл үүссэнээс үүдэн агаарын бохирдол эрс нэмэгдсэн. Үүнтэй холбогдуулан Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд багц хууль боловсруулж Парламентаар батлуулсан билээ. Мөн Монголын Засгийн газар агаарын бохирдлыг бууруулах, нийслэлийн хэт төвлөрөлийг сааруулахын тулд дагуул хот байгуулж, Улаанбаатарын ачааллыг багасгахаар зорин ажиллаж буй. Мөн сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглах, байгальд хор нөлөө багатай эрчим хүчний эх үүсвэрийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх тал дээр хөрөнгө мөнгө хүчин чармайлт гарган ажиллах болсон.
Монголын газар нутгийн бараг тал хувь нь уул уурхайн лиценз нэрийн дор гадаад дотоодын иргэдийн эзэмшилд очсон байсан ба үүнийг Ц.Элбэгдорж зогсоосон. Тэрбээр уул уурхайн лиценз олголтыг чангатгаж, хувь хүмүүст олгоод байсан лицензүүдийн заримыг хүчингүй болгосон. Тэрбээр хэлэхдээ “Уул уурхайн лиценз замбараагүй олголтыг зогсоох цаг ирсэн. Бид эцэг өвгөдөөс уламжилж ирсэн эрдэс баялгаа хойч үедээ өвлүүлж үлдээх ёстой” хэмээсэн.
Ц.Элбэгдорж Мод тарих үндэсний өдрийг санаачилж, жилд хоёр удаа улсын хэмжээнд мод тарих арга хэмжээг зохион байгуулсан. Үүний ачаар 2011 оноос хойш Монгол Улсын хэмжээнд хоёр сая гаруй мод тариад байгаа юм. Тэрбээр мод тарих үйлсэд ард түмнээ хамруулаад зогсохгүй дэлхий нийтийг энэ ажилд уриалсан билээ.
Ц.Элбэгдорж нь сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрийг хөгжүүлэх ажилд гол анхаарлаа хандуулан ажиллаж байна. Монголын газар нутгийн 70 гаруй хувь нь нарны эрчим хүчний эх үүсвэр байгуулахад тохиромжтой хэмээн мэргэжилтнүүд тогтоосон. Үүний дагуу нар, салхины эрчим хүчний энэ их потенциалыг ашиглахын тулд олон улсын байгуулагуудтай хамтран ажилласаар иржээ.
Фабио Барбоса
Ноён Фабио Барбоса нь олон жилийн турш банкны салбарт ажиллахдаа байгаль орчинд ээлтэй бүхий л үйл ажиллагааг хөхиүлэн дэмжиж ирснээрээ олны дунд алдаршжээ. Тэрбээр Бразилийн Сампа хотод төвтэй Abril S.A хэмээх хэвлэл мэдээллийн байгууллагын гүйцэтгэх захирлын алба хашдаг ба байгаль хамгаалах төрийн бус байгууллагуудтай нягт хамтран ажилладаг. Фабио Барбоса өмнө нь Бразилийн хамгийн томоохон банк болох Banco Santander Brasil-ийн захирлуудын зөвлөлийг тэргүүлдэг байсан. Тэрбээр банкны удирдах албанд байх хугацаандаа байгаль орчноо хамгаалах төсөл хөтөлбөрүүдийг эрчимтэй дэмжиж, агаар мандалд хаях хорт хаягдлыг бууруулах технологи боловсруулахад чамгүй хөрөнгө зарцуулсан юм.
Султан Ахмед Аль Жабер
Султан Ахмед Аль Жабер нь Masdar компанийн гүйцэтгэх захирал ба улс төр нийгмийн идэвхитэй зүтгэлтэн юм. Түүний компани нь сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт улсдаа анхдагч байсан төдийгүй өнөөдөр “ногоон” технологийг боловсруулах салбарт тэргүүлжээ. Тус компани нь анх дотоодын сэргээгдэх эрчим хүчний салбарыг хөгжүүлэхийн тулд ажиллаж байсан бол одоо Афганистан, Тонга болон Сейшелийн арлуудад төсөл хэрэгжүүлж байна. Абу Даби хотын томоохон барилга байгууламж, байгууллагууд Masdar-ийн сэргээгдэх эрчим хүчний техник технологийг нэвтрүүлж, үр шимийг нь авахыг зэрэгцээ байгаль орчинд хор хөнөөл учруулахгүй байхын сайн сайхныг мэдэрчээ.
АНЭУ-ын Засгийн газар Султан Ахмед Аль Жаберийг 2010 онд Эрчим хүч, уур амьсгалын өөрчлөлтийн тусгай төлөөлөгчөөр томилжээ. Ингэснээр тэрбээр олон улсын эрчим хүч, уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудалд улс орныхоо байр суурийг илэрхийлж, дэлхийн томоохон уулзалт чуулганы үеэр улсаа төлөөлөх эрхтэй болсон байна.
Бертранд Пиккард
Тэрбээр Швейцарийн удам дамжсан эрдэмтдийн гэр бүлийн залгамж халаа юм. Бертранд Пиккард 1999 онд байгаль хамгаалах үйлсэд дэлхий нийтийг уриалах зорилготойгоор дэлхийг анх удаа агаарын бөмбөлөгөөр зогсолтгүй тойрсон. Анагаахын ухааны доктор, лектор тэрбээр нисэх мөрөөдөлдөө хөтлөгдөн онгоц зохион бүтээхэд чамгүй хугацаа зарцуулжээ. Бертранд Пиккард зүгээр нэг онгоц биш сэргээгдэх эрчим хүчээр ажиллах хөдөлгүүр зохион бүтээхэд хүч хөдөлмөр зарцуулсан байна. Ингээд тэрбээр 2010 онд ямар ч шатахуун зарцуулдаггүй нисэх онгоцыг дэлхий нийтэд танилцуулжээ. Нарны эрчим хүчээр ажиллах энэхүү онгоц нь 24 цагийн турш газарт буулгүй нислэг үйлдэх хүчин чадалтай аж.
Бертранд Пиккард нь Нарны импульс хөтөлбөрийг санаачилж, “ногоон” эрчим хүчээр ажиллах бүх төрлийн хөдөлгүүрийг зохион бүтээхийн төлөө ажиллахаас гадна ажлынхаа туршлагаас бусадтай чөлөөтэй хуваалцсаар байна.
Байгаль хамгаалахын төлөө тэмцэгчдийн нэг Лью Палмер хүмүүсийг байгаль орчноо хамгаалах ажилд уриалан дуудах зорилготойгоор жилийн өмнө цахилгаан автомашинаар дэлхийг 80 хоногт тойрсон. Харин Бертранд Пиккард нарны эрчим хүчээр ажилладаг нисэх онгоцоор дэлхийг тойрохын төлөө шаргуу ажиллах болжээ.
Сандер Ван Дер Лийу
Нидерландын эрдэмтэн Сандер Ван Дер Лийу амьдралынхаа ихэнх хугацааг хүн төрөлхтний ахуй орчин, нийгэм, инноваци, байгаль орчинтой харьцах харьцаа зэргийг судлахад зориулжээ. Тэрбээр Аризонагийн их сургуулийн профессор бөгөөд археологич, түүхч мэргэжилтэй. Археологич мэргэжлийнхээ дагуу тэрбээр Сири, Голланд, Франц, Филиппин, Мексикт угсаатны зүйн өргөн хүрээтэй судалгаа шинжилгээний ажил хийж байв. Мөн тэрбээр цөлжилт, уур амьсгалын өөрчлөлт зэрэг хүний хүчин зүйлээс үүдэлтэй байгаль орчны өөрчлөлтийг судалахад гол анхаарлаа хандуулж эрдэм шинжилгээний ажлуудаа туурвижээ. Хүн төрөлхтний соёл иргэншил, инноваци, аж үйлдвэр зэрэг нь байгаль орчинд хэрхэн нөлөөлсөн, хүмүүс санаатай бусаар дэлхийн уур амьсгалыг хэрхэн өөрчилж буйг өөрийн судалгаагаараа тайлбарлахыг хичээжээ.
Лейдений их сургууль, Амстердам, Кембриж, Парисын Сорборн зэрэг томоохон их сургуулиуд Сандер Ван Дер Лийуг урин лекц уншуулжээ. Мөн тэрбээр нийт 17 ном бичиж, 120 гаруй илтгэл тавиад байгаа юм. Тэрбээр Нидерландын Дээдсийн Академийн гишүүн бөгөөд Францын Их Сургуулиудын Хүрээлэнгийн гавьяат тэргүүн юм.
Самсон Парашина
Самсон Парашина нь Кенийн Маасайн дайчин омгоос гаралтай. Тэрбээр жуулчдад Сафарийн цөлийг танилцуулах үүрэгтэй хөтөч хийдэг байсан ч хожим төрж өссөн нутгийнхаа онгон байгалийг хэвээр үлдээхийн төлөө сэтгэл шулуудсан нэгэн юм. Самсон Парашина өөрийн төрсөн нутаг буюу Цаво Амбоселийн экосистем, түүх соёлын өвийг хамгаалахын төлөө зүтгэж улмаар Maasai Wilderness Conservation Trust (MWCT) буюу Маасайн Дархан цаазат газар байгууллагын Ерөнхийлөгч болж чаджээ. Тэрбээр байгаль хамгаалах санаачлагаараа НҮБ тэргүүтэй олон улсын байгууллагуудын анхаарлыг татаж, хөрөнгө оруулалт дэмжлэг, тусламж авч чадсан байна. НҮБ-ын элч төлөөлөгч, алдарт жүжигчин Эдвард Нортон түүнтэй хамтран ажиллаж, Цаво Амбоселийн экосистемийг хамгаалахад олны анхаарлыг хандуулжээ.
Самсон Парашинагийн MWCT байгуулага нь одоо нийт 200 гаруй ажилтантай, жилд нэг сая ам.долларын орлоготой болоод байна. Энэхүү байгууллага нь байгаль хамгаалах үйл ажиллагаа явуулахаас гадна судалгаа шинжилгээний ажил зохион байгуулдаг. Самсон Парашинагийн хүчин зүтгэлийн ачаар Чулу болон Мизимагийн голын сав газар сэргэж, сая сая Кеничуудыг ундны усаар хангах болжээ.
Кенид заан, хирсийг хулгайгаар агнах явдал газар авахад Эх дэлхийн манлайлагчдын нэг болох Самсон Парашина байгаль хамгаалагчдыг томилж, тэдэнтэй эрчимтэй тэмцсэн. НҮБ-ын элч төлөөлөгч Эдвард Нортон “Самсон Парашина бол Кенийн үндэсний баатар юм. Түүний хүчин зүтгэлийг зөвхөн байгаль хамгаалах гэж ойлгож болохгүй. Түүний үйл хэрэг нь Кени улсын ард түмэн, цаашлаад дэлхийн байгаль орчны тусын тулд юм” хэмээв.
Эх дэлхийн манлайлагчдын ивээн тэтгэгч LG Electronics
LG Electronics нь гэр ахуйн цахилгаан бараа, харилцаа холбоо, инноваци болон технологийн салбарт дэлхийд тэргүүлэгч компаниудын нэг юм. Шилдэг дизайн, орчин үеийн технологийг шингээсэн бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж чаддаг учраас ашиг орлого нь 2011 онд гэхэд 49 тэрбум ам.долларт хүрсэн байна.
Тус компани нь анх 1994 онд байгальд ээлтэй технологийг үйл ажиллагааныхаа нэн тэргүүний зорилго болгосноо дэлхий нийтэд мэдэгдсэн. Үүнээс хойш LG Electronics аль болох байгальд хоргүй түүхий эдийг үйлдвэрлэлдээ ашиглан, бага эрчим хүч зарцуулдаг цахилгаан хэрэгсэл бүтээхийг эрмэлзэж эхэлсэн байна. Эх дэлхийн манлайлагчдын албан ёсны ивээн тэтгэгч, хамтрагчаар 2010 оноос хойш ажилласнаас гадна байгаль хамгаалах төслүүдийг тууштай дэмждэг болжээ.
LG Electronics компанийн хэтийн зорилго нь хэрэглэгчдийн сэтгэлд нийцсэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ гаргах бөгөөд эдгээр нь байгаль дэлхийд ямар ч хор нөлөөгүй байх учиртай юм.
Эх сурвалж:
Nick Nuttall, UNEP Division of Communication and Public Information Acting Director and Spokesperson,
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж Эх дэлхийн манлайлагч боллоо
