Хөрөнгийн урсгалд хяналт үгүйлэгдэж байна
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Санхүү, эдийн засгийн салбар зөвлөлийн төлбөрийн тэнцэл, валютын бодлогын дэд зөвлөл хуралдаж, Монгол банкны валют, эдийн засгийн газрын ТТССХ-ийн захирал С.Болд “Монгол Улсын төлбөрийн тэнцлийн 2011 оны хандлага, 2012-13 оны төсөөлөл, цаашдын чиг хандлага”, Сангийн яамны санхүү, эдийн засгийн бодлогын газрын дарга Б.Батбаяр “Азийн бондын зах зээл, түүний дотор Самурай бонд” гэсэн сэдвүүдээр илтгэл тавилаа.
Макро эдийн засгийн бүтэц сул, гадаад зах зээлээс хамаарал өндөр хэвээр байх болно. Иймээс эрсдэл өндөр байна, хямрал давтагдах нөхцөл хэвээрээ гэсэн үг. Төлбөрийн тэнцэл 2010-2011 онд ашигтай. Гэвч урсгал дансны алдагдал өсч, түүнийг санхүүжүүлж буй эх үүсвэрт гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт, зээл, бэлэн мөнгө нэмэгдэнэ. Макро эдийн засгийн суурь үзүүлэлт сайжирсан гэх үндэслэл харагдахгүй байна. Урсгал дансны алдагдал 2.8 дахин нэмэгдэнэ. Гадаад худалдааны бодлогод өөрчлөлт хийх, үндэсний үйлдвэрлэл, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай байна. Зорилго нь тодорхой бус, зарцуулалт нь оновчгүй гадаад валютын урсгал макро эдийн засгийн тогтворгүй байдлыг дагуулна. Төгрөгийн чангаралт богино хугацааны валютын урсгалтай холбоотой. Тэгэхлээр хөрөнгийн урсгалд хяналт тавих хэрэгтэй байгаа юм. Хяналт тогтооход валютын тухай хуулийг сайжруулах, яам, агентлагууд гадаад худалдааны төсөөлөл, томоохон аж ахуйн нэгжүүдийн мөнгөн урсгалын болон техник эдийн засгийн үндэслэл зэргийн мэдээлэлтэй байх хэрэгтэй аж. Гэхдээ мэдээлэл авдаг, боловсруулж нэгтгэдэг, эргэх холбоо байж л хяналт бий болно. Засгийн газрын төсөл, хөтөлбөрүүдийн техник, эдийн засгийн үндэслэл, үнэлгээ, санхүүжилтийг тодорхой болгох, гадаад өрийн удирдлагыг сайжруулах, макро эдийн засагт үзүүлэх нөлөөллийг тооцдог байх нь чухал юм. Энэ бүхнийг илтгэгч тодорхой өгүүлэв.
Азийн бондын зах зээл жилээс жилд өргөжиж байна. Самурай бонд нь Япон улсын санхүүгийн зах зээл дээр бусад орны Засгийн газар, хувийн хэвшлийн компаниудын иенээр гаргаж буй бонд юм. Энэ нь Австралийн “Кенгеру”, Их Британийн “Буллдог”, АНУ-ын “Янкее”, Өмнөд Солонгосын “Ариранг” зэрэг бондтой зарчмын хувьд ижил ажээ. Сүүлийн үед Японы Олон улсын хамтын ажиллагааны банк болон Экспорт, хөрөнгө оруулалтын даатгалын байгууллагаас Самурай бондод баталгаа гаргадаг болсон байна. Ялангуяа дэлхийн санхүү, эдийн засгийн хямралтай холбоотойгоор хөгжиж буй улсуудад зориулж “Зах зээлд нэвтрэхэд дэмжлэг үзүүлэх хөтөлбөр”-ийн дагуу Японд Самурай бонд гаргавал дээр дурдсан банк 95 хүртэл хувийн баталгаа гаргадаг. Самурай бонд хүү харьцангуй бага, зардал хямд, эргэлт сайтай ч гаргах ажиллагаа хүндрэлтэй, Японы Засгийн газраас хүчтэй хяналт тавьдаг юм байна. Гадаад үнэт цаас гаргах нь манайх шиг хөгжлийн томоохон төслүүд хэрэгжүүлэх шаардлагатай, санхүүгийн дотоод эх үүсвэр хомс оронд ихээхэн ач холбогдолтойг илтгэгч дурдсан юм.
Өнөөдрийн хуралдаанд мөн ханшийн бодлогын асуудлыг ч хөндөн ярилаа. Ханш нь макро эдийн засгийн суурь үзүүлэлтүүдтэй харьцангуй урт хугацаанд хамааралтай байдаг аж. Харин ханш тэнцвэрт түвшнээс илүү үнэлэгдэх, огцом чангарах нь сөрөг нөлөөтэй бөгөөд ийм байдал манайд 2008 онд ажиглагджээ. Энэ тохиолдолд эдийн засгийн тогтвортой өсөлт, санхүүгийн тогтвортой байдал алдагдаж, дотоодын үйлдвэрлэл, өрсөлдөх чадвар буурдаг. Хямралд нэрвэгдэх эрсдэл ихсэнэ. Гадаад валютын зах зээл тогтворгүйжиж, үр ашиггүй импорт нэмэгддэг байна. Нэгд хэрэгцээгүй зүйлийн импорт өсөх, хоёрт төсвийн орлого буурах, гуравт гадаад зах зээлийн сөрөг нөлөө үүсэх, валютын ханшийн хямралд нэрвэгдэхэд ханшийн тэнцвэрт түвшин гажиж савалгаанд ордог байна.
Хөрөнгийн урсгалд хяналт үгүйлэгдэж байна
