Монголын ард түмэн уул овооны төрийн тайлга тахилгын ёслолын өнө эртний түүх уламжлалтай билээ. Эрт цагаас Монголчууд уул овоог орон нутгийн хэмжээнд шүтэж тахиж байснаас гадна түүхийн сурвалжид тэмдэглэснээр XIII зууны үед Чингис хаан Бурхан Халдун уулыг үрийн үрд тахиж. үе тутам шүтэж байхыг зарлиг буулгаж байв. Үүнээс хойш Богд хан, Отгонтэнгэр, Бурхан Халдун уулыг тус тус төрийн ёслолын хэмжээнд зарлигаар тахиж байсны дээр Богд хааны зарлигаар Дарьгангын Дарь овоог тахисан байна.
Эх болсон байгаль дэлхийгээ хүмүүнчлэн үзэж хайрлан хамгаалах, газар нутгийнхаа бүрэн бүтэн байдлыг бататган бэхжүүлэх, ард иргэдийнхээ эх оронч. үндэсний үзлийг сэргээн бадраах утга санаа, үйлдлэг сэтгэлгээг агуулдагт энэхүү тайлга тахилгын ёслолын ач холбогдол гүнээ оршиж байдаг билээ.
Өвөг дээдсийнхээ өнө эртний энэ сайхан зан заншил, түүх соёл, төрт ёсны уламжлалыг баримтлан уул овооны тэнгэрийг тайх төрийн тахилгын ёслолыг эдүгээ цагийн байдалд нийцүүлэн үйлдэж байх нь зүйтэй хэмээн үзэж Үндсэн хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 1 дэх заалтыг үндэслэн ЗАРЛИГ буулгах нь:
1. Бурхан Халдун уул, Богд хан хайрхан уул, Отгонтэнгэр уулын тэнгэрийг тайх, Дарьгангын Дарь овоог тахих төрийн тахилгын ёслолыг үйлдэх нь зүйтэй хэмээн үзэж дээрхи уул, овоог Төрийн тахилгатай уул, овоо хэмээн нэрлэсүгэй.
2. Төрийн тахилгатай овоо, уул бүрийн тэнгэрийг тайх тахилгын ёслолыг 4 жилд нэг удаа үйлдсүгэй.
3. Төрийн тахилгатай овоо, уулын тэнгэрийг тайх тахилгын ёслолд төрөөс албан ёсоор оролцох оролцоог уг зарлигийн хавсралт журмаар баталсугай.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн
2004 оны 04 дугаар сарын 23-ны өдрийн
57 тоот зарлигийн хавсралт
ТӨРИЙН ТАХИЛГАТАЙ УУЛ ОВООНЫ ТЭНГЭРИЙГ ТАЙХ ТАХИЛГЫН ЁСЛОЛЫН ЖУРАМ
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ
Нийтлэг үндэслэл
1. Төрийн тахилгатай уул овооны тэнгэрийг тайх тахилгын ёслолын журмын зорилго
1.1. Энэхүү журмаар Богдхан хайрхан уул, Бурхан Халдун уул, Отгонтэнгэр уулын тэнгэрийг тайх, Дарьгангын Дарь овоог тахих төрийн тайлга тахилгын /цаашид "ёслол" гэх/ ёслолд төрийн оролцоо, ёслолыг үйлдэх газар, санхүүжилт болон бусад зүйлсийг журамлан тогтооно.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
Ёслолд төрийг төлөөлөн оролцох тухай ба ёслолыг үйлдэх газар
2. Ёслолд албан ёсоор оролцох бүрэлдэхүүн
2.1 Уг ёслолын ажиллагаанд төрөөс албан ёсоор дараахи бүрэлдэхүүнтэйгээр оролцоно;
• монгол улсын төрийг төлөөлж элч төлөөлөгчийг /цаашид "төрийн элч төлөөлөгч" гэх/ Монгол Улсын Ерөнхийлөгч томилох бөгөөд төрийн элч төлөөлөгч нь сайдаас доошгүй албан тушаалтан байх буюу төрийн өндөр албанд ажиллаж байсан зүтгэлтэн байж болно.
• ёслолд төрийн элч төлөөлөгчийг тухайн аймгийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн дарга, Засаг дарга болон бусад бараа бологсод дагалдана.
• Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын дарга, Ерөнхий сайдын аль нэг нь өөрийн тааллаар оролцох бол тухайн ёслолд Монгол улсын төрийг төлөөлнө.
төрийн элч төлөөлөгч нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигийн айлтгал бичиг, торго, хүж, сум болон төрөөс илгээдэг бусад эд зүйлсийг ёслолын ажиллагаанд төрийн нэрийн өмнөөс өргөн барих үүрэг гүйцэтгэнэ.
2.2.Ёслолын ажиллагааг тухайн аймаг, нийслэлийн Засаг дарга удирдан явуулна.
3. Ёслол үйлдэх газар
3.1. Ёслолыг Богдхан хайрхан уул, Бурхан Халдун уул, Отгонтэнгэр уул, Дарьгангын Дарь овооны тахилгын овооны тус газарт /эртнээс тахиж ирсэн уламжлалтай тэр газарт/ нь үйлдэнэ.
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
4. Бусад зүйл
1. Ёслолын үеийн дэг журмыг тухайн аймгийн Засаг даргын боловсруулсан тусгай хөтөлбөрөөр хэрэгжүүлнэ. Үүнд ёслолд оролцогсдын байр орчин, хоол, унаа, зам, тэдгээрийн аюулгүй байдал бүгд багтана. Харин Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Улсын Их Хурлын дарга, Ерөнхий сайд ёслолд оролцох тохиолдолд тэдний аюулгүй байдал ба ёслолын асуудлыг төрийн тусгай хамгаалалтын болон ёслолын алба хариуцан, ёслолын ажиллагааг зохион байгуулах комисстой хамтран гүйцэтгэнэ. Чингэхдээ тухайн ёслолын батлагдсан дэг дарааллыг баримтлана.
2. Ёслолын үеэр шашны хуврагуудын унших ном, үйлдэх үйлдлүүдийг уул, овоо тус бүрийн тайлгын нь онцлогийг харгалзан үзэж, тухайн аймаг, нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал /түүний тэргүүлэгчид, дарга/ зохицуулна.
3. Ёслолын үеэр төрөө дээдлэхийн билэгдлээр төрийн элч төлөөлөгчдийг эрхэмлэн хүндэтгэнэ. Энэ нь шашны эрхэм хуврагуудад хамаарна.
4. Ёслолын ажиллагааг хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр өргөн сурталчилна.
5. Ёслолын үйл ажиллагааг гэрэл зураг, баримтат кино, цахим хэлбэрээр баримтжуулан Монгол Улсын Үндэсний архивын сан хөмрөгт хадгалуулахыг төр хариуцна.
5. Уул, овооны тэнгэрийг тайх төрийн тахилгын ёслолын үеэр цээрлэх зүйл
5.1. Ёслолын үеэр амьтны амийг тэвчиж, цус гаргах, архи уух, маргалдаж сөргөлдөх. цээртэй үг хэлэх. ёс бус авир гаргах болон ёслолын дэг, дарааллыг зөрчихийг цээрлэнэ.
----оОо-
4. Тахилгын ёслолын дэг жаяг, ёслолд төрийн бус болон шашны байгууллага, ард иргэдийн оролцоог уул, овоо тус бүрийн онцлогийг харгалзан үзэж журамлан, тахилга үйлдэх саналаа тахилгын ёслол болохоос 3 сараас доошгүй хугацааны өмнө Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт ирүүлж байхыг холбогдох аймаг, нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд зөвлөсүгэй.
5. Энэхүү зарлиг бууж байгаатай холбогдуулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 1995 оны 110 дугаар зарлигийг хүчингүй болсонд тооцсугай.
МОНГОЛ УЛСЫН | Н.БАГАБАНДИ |
ХУУЛБАР ҮНЭН: | Б.Очирбат |
